1η ΜΑΡΤΙΟΥ: ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΛΙΜΟΥ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΤΗΝ ΠΕΜΠΤΗ 1η ΜΑΡΤΙΟΥ 2018 ΕΧΟΥΜΕ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΛΙΜΟΥ, ΑΠ' ΟΠΟΥ ΘΑ ΑΝΑΧΩΡΗΣΕΙ ΤΟ ΕΚΔΡΟΜΙΚΟ ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ ΠΟΥ ΘΑ ΜΕΤΑΦΕΡΕΙ ΤΗΝ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. Αποσκευές: ΠΑΙΡΝΕΤΕ ΜΑΖΙ ΣΑΣ ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΒΑΛΙΤΣΑ ΜΕ ΤΑ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ! ΧΟΝΤΡΟ ΜΠΟΥΦΑΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΧΑΜΗΛΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΣΚΟΥΦΟ.

Oι αποσκευές σας πρέπει να είναι: 1 βαλίτσα ή σάκος που θα παραμείνει κλειστή στο κάτω μέρος του λεωφορείου σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού και δεν θα έχετε πρόσβαση σε αυτήν. Παίρνετε το ΠΟΛΥ δυο πουκάμισα,ένα τζάμπερ ή πιτζάμα για το βράδυ, το ΠΟΛΥ τέσσερα t-shirts, το ΠΟΛΥ ένα μπουφάν αδιάβροχο, ένα πουλόβερ και τρεις αλλαξιές εσώρουχα και κάλτσες για τέσσερεις μέρες. ΤΊΠΟΤΕ ΠΑΡΑΠΑΝΩ! ¨Ενα δεύτερο ζευγάρι παπούτσια καλό είναι να μην έχουν τακούνι και να τα πάρετε για ¨καλά" , ενώ θα φοράτε τα αθλητικά σας στο ταξίδι. Μια σπαστή ομπρέλα απαραίτητη. Παίρνετε ελάχιστα καλλυντικά, τα απολύτως απαραίτητα. Πιστολάκια μαλλιών συνήθως έχουν τα δωμάτια του ξενοδοχείου, οπότε δεν χρειάζονται. Δεν κουβαλάτε αρώματα και άλλα μπουκαλάκια με υγρά,και δεν ξεχνάτε τις παντόφλες σας.

Στο χέρι μπορείτε να έχετε ένα σακίδιο ώμου με τα απαραίτητα, που θα περιέχει: • τα απαραίτητα είδη προσωπικής υγιεινής (χτένα, οδοντόκρεμα, οδοντόβουρτσα ) • εκπαιδευτικό υλικό (ό,τι χρειάζεστε για την εργασία σας) • σημειωματάριο ή τετράδιο/ντοσιέ σημειώσεων • στυλό / μολύβι * μια σπαστή ομπρέλα * τη μουσική σας * το κινητό σας * τον φορτιστή του κινητού σας * συμπληρωματική κάρτα ανανέωσης χρόνου ομιλίας * χαρτομάντηλα και υγρά μαντηλάκια * 1 πλαστικό μπουκαλάκι με νερό * ότιδήποτε φάρμακο πιθανόν παίρνετε (και για το οποίο θα είμαστε ενημερωμένοι οι συνοδοί καθηγητές) * φωτογραφική μηχανή αν έχετε και αν τη χρειάζεστε

ΣΤΟ ΛΕΩΦΟΡΕΙΟ • Παραμένετε στη θέση σας με δεμένη τη ζώνη ασφαλείας, κατά τη διάρκεια όλου του ταξιδιού. • Φροντίζετε για την καθαριότητα του λεωφορείου και δεν πετάτε σκουπίδια, παρά μόνο στα ειδικά καλάθια απορριμμάτων • Σε περίπτωση ναυτίας φροντίζετε να ειδοποιήσετε εγκαίρως τους συνοδούς καθηγητές, ώστε να σας βοηθήσουν • Τηρείτε τις ώρες παραμονής κατά τη διάρκεια των προγραμματισμένων στάσεων του λεωφορείου για φαγητό και τουαλέτα.

ΣΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ • Απαγορεύεται για οποιονδήποτε λόγο να απομακρυνθείτε από το ξενοδοχείο χωρίς τη συνοδεία καθηγητή. Επίσης, δεν παραμένετε χωρίς καθηγητή στο ξενοδοχείο όταν οι συμμαθητές σας απουσιάζουν. • Το ωράριο για το πρόγευμα πρέπει να το τηρείτε με ακρίβεια, ώστε να μην καθυστερείτε στο παραμικρό το πρόγραμμα της εκδρομής. • Απαγορεύεται αυστηρά να βγαίνετε από το δωμάτιό σας του ξενοδοχείου μετά από την ώρα της κατάκλισης • Φροντίζετε να αφήσετε το δωμάτιό μου του ξενοδοχείου όπως ακριβώς θα σας παραδοθεί, χωρίς φθορές δηλαδή. • Δεν ενοχλείτε με κανέναν τρόπο τους υπόλοιπους ενοίκους του ξενοδοχείου (αγριοφωνάρες τέρμα, δυνατή μουσική ούτε συζήτηση, τρέξιμο στους διαδρόμους κομμένο μαχαίρι, άσκοπη χρήση του ασανσέρ ούτε να την διανοηθείτε, κ.λ.π.) και τηρείτε τις ώρες κοινής ησυχίας. Τακτικές επισκέψεις των καθηγητών σας θα γίνονται στα δωμάτιά σας κατά τη διάρκεια της νύχτας, ώστε να ελέγχεται η παρουσία σας και η συμπεριφορά σας. • Συμμορφώνεστε με τις οδηγίες του προσωπικού του ξενοδοχείου. Δεν ενοχλείτεε με κανέναν τρόπο τους υπόλοιπους ενοίκους του ξενοδοχείου (με φωνασκίες, δυνατή μουσική, τρέξιμο στους διαδρόμους, άσκοπη χρήση του ασανσέρ, κ.λ.π.) και τηρούμε τις ώρες κοινής ησυχίας.

ΣΤΙΣ ΞΕΝΑΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ Πρέπει να ακολουθείτε την ομάδα χωρίς να ξεχνιέστε και δεν πρέπει να απομακρύνεστε ποτέ από αυτήν. ΔΕΝ ΠΕΡΠΑΤΑΤΕ ΣΑΝ ΧΑΜΕΝΟΙ ΚΟΙΤΩΝΤΑΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ ΔΕΞΙΑ, ΠΑΡΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΕ ΤΟΝ ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΣΑΣ.

Δεν κλείνετε τους διαδρόμους, δεν παραβιάζετε περισχοινίσεις, δεν πατάτε στα μνημεία, δεν αγγίζετε τις προθήκες ή τα εκθέματα στα μουσεία. Επίσης, σέβεστε απολύτως τις απαγορεύσεις φωτογράφησης ή ομιλίας που επιβάλλονται σε κάθε χώρο. Kατά τη διάρκεια κάθε ξενάγησης, τα κινητά τηλέφωνα παραμένουν κλειστά και ακούτε προσεκτικά τους ξεναγούς, τους συνοδούς καθηγητές ή τους συμμαθητές σας, που παρουσιάζουν εργασίες τους χωρίς να διακόπτετε, να σχολιάζετε ή να μιλάτε μεταξύ σας. ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΓΑΪΔΟΥΡΙΑ ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΝΑ ΜΑΣ ΕΞΗΓΕΙ ΚΑΤΙ ΚΙ ΕΜΕΙΣ ΝΑ ΤΟΝ "ΓΡΑΦΟΥΜΕ" ΣΤΑ ΠΑΛΙΑ ΜΑΣ ΤΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ! Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού (αλλά και 1-2 μέρες πριν), προσέχετε ιδιαίτερα τη διατροφή σας, ώστε να μη δημιουργηθεί γαστρεντερολογικό πρόβλημα ( που πάει να πει: δεν αγοράζετε σουβλακερί και μακντοναλντερί και κονφισερί και πιτσερί αλλά τρώτε το φαγητό που τρώνε και οι συμμαθητές σας, άντε να πιείτε και καμια κοκα κολα στο τσακιρ κέφι!) sos! Καλό είναι να πίνετε εμφιαλωμένο νερό. Επιβάλλεται να απαντάτε στις κλήσεις των γονιών σας στο κινητό ΠΑΝΤΑ! Δεν πρέπει να έχετε μαζί σας αντικείμενα μεγάλης αξίας, κοσμήματα, ηλεκτρονικά ή υπερβολικό ποσό χρημάτων ούτε να επιδεικνύετε το προτοφόλι σας μπροστά σε κόσμο, για τον κίνδυνο της κλοπής.

Προστατεύετε τον εαυτό σας, τον φίλο σας, την ομάδα σας, την εκδρομή σας. Δηλαδή αν ένας φίλος/συμμαθητής σας γλιστρήσει σε μια λακούβα με νερό, τσακίζεστε να τον βοηθήσετε. Δεν τον παρατάτε μούσκεμα μέσα στη μέση του δρόμου!Οφείλετε να τηρείτε με ακρίβεια το ωράριο του προγράμματος χωρίς καμία παρέκκλιση. Τυχόν καθυστερήσεις σας οδηγούν σε ταλαιπωρία και απώλεια χρόνου από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ή τη διασκέδαση των συμμαθητών σας. Δεν βάζετε όλο το πούλμαν να σας περιμένει για μια αφηρημάδα σας, τρέχετε μόλις το ακούσετε να κορνάρει και τηρείτε τα ραντεβού «συγκέντρωσης» με τον οδηγό και τους καθηγητές σας.

Κατά τη διάρκεια της εκδρομής, είτε είστε καθηγητής, είτε είστε μαθητής, λειτουργείτε ως μέρος ενός συνόλου. ΔΕΝ ΚΑΝΕΙ ΚΑΘΕΝΑΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΙΟΥ ΤΟΥ!Δεν προβαίνετε σε ενέργειες που θέτουν σε κίνδυνο τη σωματική σας ακεραιότητα, τη ζωή σας ή την ασφάλεια της ομάδας. Οπότε αποφεύγετε τα αιχμηρά αντικείμενα, τους καυγάδες, τον συνδυασμό καυγάδων και αιχμηρών αντικειμένων, τις αγριοφωνάρες και τα λοιπά. Απαγορεύεται το κάπνισμα και η χρήση οινοπνευματωδών ποτών καθόλη τη διάρκεια της εκδρομής. Αυτό ισχύει απόλυτα αυστηρά και δεν θα υπάρξουν εξαιρέσεις στην απαγόρευση.

Απαγορεύεται η απομάκρυνση από την ομάδα, για οποιονδήποτε λόγο, χωρίς την άδεια των συνοδών καθηγητών. Για κάθε μετακίνησή σας θα ενημερώνετε τους υπεύθυνους καθηγητές.

Δεν αφήνετε τον κολλητό σας πίσω και δεν προχωράτε μόνοι σας. Ούτε ξεχνάΤε σε ποιαν υποομάδα ανήκετε κάθε φορά. Στα μουσεία ίσως χρειαστεί να χωριστείτε σε υποομάδες, καλό λοιπόν είναι να είστε συγκεντρωμένοι και να μην χάνεστε από τους υπόλοιπους της υποομάδας σας, ώστε να μην έχουμε μπερδέματα.

Απαγορεύεται η χρήση ηλεκτρονικών και τυχερών παιχνιδιών, κατά τη διάρκεια της εκδρομής. Αυτός είναι ένας όρος που ΕΠΙΣΗΣ θα τηρηθεί πολύ αυστηρά.Οι μαθητές πρέπει να τηρούν με ακρίβεια το ωράριο του προγράμματος χωρίς καμία παρέκκλιση. Τυχόν καθυστερήσεις οδηγούν σε ταλαιπωρία και απώλεια χρόνου από το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα ή τη διασκέδασή μας. ΤΟ ΠΡΩΙ ΑΚΟΥΤΕ ΤΗΝ ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΑ ΕΤΟΙΜΑΖΕΣΤΕ ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΣΤΕ ΣΥΝΕΠΕΙΣ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ! Στους δημόσιους χώρους η συμπεριφορά όλων πρέπει να είναι υποδειγματική. Φωνές και χειρονομίες είναι ανεπίτρεπτες. ΑΠΟΛΥΤΑ ΑΥΣΤΗΡΗ ΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΘΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ, λοιπόν! Κατά τη διάρκεια της εκδρομής, μαθητές και καθηγητές λειτουργούν ως ενιαίο σύνολο. Δεν πρήζετε τους άλλους με τα δικά σας αντικείμενα, τις δικές σας αφηρημάδες, τις δικές σας ξεροκεφαλιές. Ακόμη και όταν δεν γίνεται «το δικό σας» απλώς το παίρνετε απόφαση και ακολουθείτε το σύνολο.

Δεν φέρνετε σε δύσκολη θέση τους συνοδούς καθηγητές σας. Δεν δημιουργείτε προβλήματα που μπορούν να ταλαιπωρήσουν και να χαλάσουν την εκδρομή των υπολοίπων. Απαγορεύεται να απομακρυνθείτε από την ομάδα, για οποιονδήποτε λόγο, χωρίς την άδεια των συνοδών καθηγητών. Αν απομακρυνθείτε, το πούλμαν θα σας παρατήσει και θα φύγει.

Απαγορεύεται για οποιονδήποτε λόγο η απομάκρυνσή σας από το ξενοδοχείο χωρίς τη συνοδεία καθηγητή. ΠΙΘΑΝΗ ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ ΣΑΣ ΜΕ ΑΛΛΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΣΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΑΠΟΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΕΙ. ΑΝΗΚΕΤΕ ΣΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΛΙΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΕΣΤΕ ΟΠΩΣ ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΛΙΜΟΥ ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΕΤΑΙ! ΑΨΟΓΑ, ΔΗΛΑΔΗ! Το ωράριο για το φαγητό πρέπει να τηρείται με ακρίβεια, ώστε να μη δημιουργείται καθυστέρηση του προγράμματος. ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΙΔΙΚΟΥ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ ΘΑ ΕΧΕΤΕ ΕΝΗΜΕΡΩΣΕΙ ΤΟΥΣ ΚΑΘΗΓΗΤΕς ΣΑΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΕΚΔΡΟΜΗΣ.

ΆΝ ΌΛΑ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΤΗΡΗΘΟΥΝ ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΟΛΩΝ ΜΑΣ, Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΙΓΟΥΡΑ ΘΑ ΣΤΕΦΘΕΙ ΜΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ, ΌΠΩΣ ΑΛΛΩΣΤΕ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΠΑΝΤΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ! ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ ΝΑ ΕΠΑΝΑΛΑΒΟΥΜΕ ΟΛΕΣ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ. ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΜΙΑΝ ΥΠΕΡΟΧΗ ΚΑΙ ΑΞΕΧΑΣΤΗ ΕΚΔΡΟΜΗ! OI YΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ Αναστασία Κωτίδου, Νίκος Ξένιος Κατερίνα Παπανίκου, Άγγελος Αλεξάνδρου

Θα πραγματοποιηθεί επίσκεψη (κατά τη διαδρομή) του αρχαιολογικού χώρου και του Μουσείου της Αρχαίας Βεργίνας και του αρχαίου Δίου.

Τέλος, μαζί με τους συμμαθητές και τους καθηγητές σας θα παρακολουθήσετε την παράσταση του Κ.Θ.Β.Ε. "Η Αυλή των Θαυμάτων" του Ιάκωβου Καμπανέλλη, στο Θέατρο της Μονής Λαζαριστών. Θα ακολουθήσει εκτενής συζήτηση για το έργο, μετά από την επιστροφή στο ξενοδοχείο.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ

Η Θεσσαλονίκη, που ιδρύθηκε από τον Κάσσανδρο, πήρε το όνομά της προς τιμή της συζύγου του, Θεσσαλονίκης, ετεροθαλούς αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου και θυγατέρας του Φιλίππου Β’ και της πέμπτης συζύγου του, της Θεσσαλίδας πριγκίπισσας Νικησιπόλεως. Το όνομά της προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων «Θεσσαλών» και «νίκη», εις μνήμην της νίκης των Μακεδόνων και των Θεσσαλών έναντι της τυραννίδας των Φερών και των συμμάχων της, Φωκέων, κατά τον Γ’ Ιερό Πόλεμο.

Η ιστορία λέει πως η Θεσσαλονίκη χτίστηκε το 315 π.Χ. από τον βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρο. Μητρόπολη και μεγαλούπολη από την αρχή της ιστορίας, η Θεσσαλονίκη χαρακτηρίσθηκε συχνά "μήτηρ πάσης Μακεδονίας" δεσπόζοντας στο χώρο της, στη Νότια Βαλκανική. Η Μακεδονία και μαζί η Θεσσαλονίκη υποτάσσεται στους Ρωμαίους το 168 π.Χ. μετά την μεγάλη νίκη του ύπατου Λεύκιου Αιμίλιου Παύλου έναντι του Περσέα τελευταίου βασιλιά της Μακεδονίας. Η Θεσσαλονίκη βρέθηκε υπό τον έλεγχο του Αιμίλιου Παύλου. Η Μακεδονία χωρίστηκε σε τέσσερις διοικητικές περιφέρειες (“μερίδες”) με στόχο να αποφευχθεί μελλοντική συμμαχία ενάντια στη Ρώμη. Η Θεσσαλονίκη έγινε η πρωτεύουσα της δεύτερης περιφέρειας (Macedonia secunda), που εκτεινόταν από τον Στρυμόνα μέχρι τον Αξιό. Οι υπόλοιπες περιφέρειες είχαν ως κέντρα την Αμφίπολη, την Πέλλα, και την Ηράκλεια της Πελαγονίας. Η σημαντικότερη εξέγερση κατά της Ρώμης οργανώθηκε από τον Αδραμυτιανό Ανδρίσκο . Η ήττα του στρατού του από τον Κόντιο Καικίλιο Μάτελλο οριστικοποίησε την κυριαρχία της Ρώμης στην περιοχή. Οι τέσσερις επαρχίες ενώθηκαν και ανακηρύχθηκαν Ρωμαϊκή επαρχία της Μακεδονίας.

Την ανάδειξη της Θεσσαλονίκης σε σημείο αναφοράς της επαρχίας της Μακεδονίας ευνόησε η στρατηγική της θέση, άλλα και η στάση που τήρησαν οι κάτοικοι της κατά την εξέγερση του Ανδρίσκου. Η Θεσσαλονίκη απέκτησε τεράστια σημασία στο πλαίσιο αυτής της νέας διευρυμένης επαρχίας και αντιμετωπίζεται με εύνοια από τους Ρωμαίους. Επιλέχθηκε ως έδρα του Ρωμαίου διοικητή της Μακεδονίας, διατηρεί την παλιά της πολίτικη οργάνωση και έχει το δικό της νόμισμα. Η ζωή των κατοίκων της Θεσσαλονίκης δεν ήταν καθόλου εύκολη. Η βαριά φορολογία και η λεηλασία του πλούτου της πόλης από τους εκάστοτε διοικητές δοκίμαζαν τις αντοχές των κατοίκων. Το ενδιαφέρον των Ρωμαίων για την Ανατολή συμβάλει στην ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης. Η πόλη γίνετε σημαντικός στρατιωτικός και εμπορικός σταθμός μετά και την κατασκευή της Εγνατίας οδού (146- 120 π.Χ.) από τον ανθύπατο Γναίος Εγνάτιος. Ο σπουδαίος αυτός δρόμος ξεκινούσε από την τις ανατολικές ακτές της Αδριατικής, και έφτανε ως τον Έβρο. Η Εγνατία συνδεόταν με τη δυτική είσοδο της πόλης και ακολουθούσε περίπου τον σημερινό δρόμο προς Καβάλα. Η Εγνατία οδός που διασχίζει σήμερα το κέντρο της πόλης αποτελεί προέκτασή της.

Η επέκταση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας προς Βορράν αναβαθμίζει ακόμα περισσότερο τη Θεσσαλονίκη καθώς αποτελεί τη βασική έξοδο από το βορά προς τη θάλασσα. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου της Ρώμης μεταξύ των δημοκρατικών και των αυτοκρατορικών, η Θεσσαλονίκη αποτέλεσε σημαντικό κέντρο εξελίξεων. Ο Πομπήιος μαζί με πιστούς σε αυτόν ύπατους και συγκλητικούς, εγκαθίσταται για λίγο στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον θάνατο του Ιουλίου Καίσαρα ( 42 π.Χ), οι δολοφόνοι του, Βρούτος και Κάσσιος καταφεύγουν στη Μακεδονία. Η Θεσσαλονίκη υποστηρίζοντας τους αυτοκρατορικούς, Αντώνιο και Οκταβιανό, αρνήθηκε να δεχτεί τους Βρούτο και Κάσσιο. Χαρακτηριστική είναι και η αντίδραση του Βρούτου, πριν τη μάχη των Φιλίππων, που υποσχέθηκε ότι θα επιτρέψει στους στρατιώτες του να λεηλατήσουν τη Θεσσαλονίκη εάν νικούσαν. Μέτα τη μάχη των Φιλίππων οι Θεσσαλονικείς υποδέχονται τους νικητές, Αντώνιο και Οκταβιανό με ιδιαίτερες τιμές, και στήνεται τιμητική αψίδα προς τιμήν τους. Οι νικητές ανταμείβουν τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης για τη στάση τους, ανακηρύσσοντάς την “ελεύθερη πόλη”. Η Θεσσαλονίκη αποκτά αρκετά προνόμια και οι κάτοικοι απαλλάσσονται από τη φορολογία.

Στα χρόνια που ακολουθούν η πόλη απολαμβάνει την ειρήνη και η επέκταση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας προς την ανατολή και τον βορά απομακρύνουν τον κίνδυνο επιθέσεων από τα βαρβαρικά φύλα. Η Θεσσαλονίκη ως “ελεύθερη πόλη” εξελίσσεται ως κέντρο πολιτισμού στα Βαλκάνια. Διοργανώνονται μεγάλες γιορτές τα Ολύμπια και τα Πύθια, μουσική και γυμναστικοί αγώνες, αντίστοιχοι αυτών της Ολυμπίας. Ο Απόστολος Παύλος κηρύσσει στη Θεσσαλονίκη το 50 μ.Χ η οποία έγινε η “ Χρύση Πύλη” για τη διάδοση του Χριστιανισμού στην Ευρώπη. Ο Απόστολος Παύλος κηρύσσει αρχικά στην Εβραϊκή συναγωγή της πόλης και ακολουθούν συγκεντρώσεις πιστών σε σπίτια και δημόσιους χώρους Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, δυσαρεστημένοι με τη μεγάλη απήχηση του κηρύγματος του Απόστολου Παύλου αντέδρασαν. Ο απόστολος εκδιώκεται από την πόλη, όμως παρά τις αντιδράσεις αρκετοί κάτοικοι της πόλης ασπάστηκαν τις ιδέες του Χριστιανισμού και δημιουργούν την πρώτη χριστιανική κοινότητα. Η Θεσσαλονίκη τους επόμενους αιώνες θα αποτελέσει σημείο αναφοράς του χριστιανικού κόσμου. Στα μέσα του 3ου αιώνα μ.Χ παρατηρείται κινητικότητα στη βαλκανική χερσόνησο και νέοι κίνδυνοι απειλούν την Μακεδονία και τη Θεσσαλονίκη, η οποία αποτελεί το σημαντικότερο σταυροδρόμι της περιοχής. Η Θεσσαλονίκη δέχεται τρεις Επιδρομές των Γότθων την περίοδο 254-269. Και στις τρεις κατάφερε να μείνει όρθια και να απωθήσει τους εισβολείς χάρη στα ισχυρά της τείχη και την σθεναρή αντίσταση των κατοίκων της. Σε μια περίοδο εντόνων εξελίξεων στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, το 293 μ.Χ. ιδρύεται η Τετραρχία και η αυτοκρατορία κυβερνάται από τους Διοκλητιανό, Μαξιμιανό, Κωνστάντιο Χλωρό και Γαλέριο. Η ρωμαϊκή αυτοκρατορία πλέον αποτελείται από δυο τμήματα, το ανατολικό και το δυτικό. Ο Διοκλητιανός και ο Γαλέριος διοικούν το ανατολικό τμήμα και ο Μαξιμιανός με τον Κωνσταντίνο τον Χλωρό το δυτικό τμήμα. Έδρα του Γαλερίου μετά το Σίρμιο έγινε η Θεσσαλονίκη στην οποία έχτισε σημαντικά ρωμαϊκά δημόσια κτήρια. Το Γαλεριανό Ανάκτορό, τη Rotonda, την Αψίδα του Γαλέριου (Καμάρα), τον ιππόδρομο, και την Ρωμαϊκή Αγορά.

Οι Ρωμαίοι θα αφήσουν εμφανή τα σημάδια τους, όπως την «Πύλη του Γαλέριου». Στη Θεσσαλονίκη φτάνει ο Απόστολος Παύλος, που περιοδεύει στη Μακεδονία για την ίδρυση των πρώτων Χριστιανικών εκκλησιών. Ο νεαρός αξιωματικός του Διοκλητιανού Δημήτριος έμελλε να γίνει ο πολιούχος της πόλης, ο Άγιος Δημήτριος. Και μετά οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες. Ο 4oς αιώνας φέρνει μεγάλες αλλαγές στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και κατ’ επέκταση στη Θεσσαλονίκη. Σταματούν οι διωγμοί των χριστιανών και ο χριστιανισμός επικρατεί οριστικά. Η πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας μεταφέρεται στην Κωνσταντινούπολη (330) και η Θεσσαλονίκη μπαίνει σε μια νέα πορεία συμβασιλεύουσας . Η Βυζαντινή Θεσσαλονίκη εξελίσσεται σε σημαντικό κέντρο χριστιανισμού και συχνά αποτελεί σημείο αναφοράς στις πολιτικές εξελίξεις της αυτοκρατορίας. Η Θεσσαλονίκη χάρη στην ισχυρή γεωπολιτική της θέσει παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικονομική και πνευματική εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής. Στους αιώνες που ακολουθούν εμφανίζονται νέοι κίνδυνοι που απειλούν την πόλη. Το 322/23 βρίσκεται στην πόλη ο Μέγας Κωνσταντίνος κατά τις προετοιμασίες για την επερχόμενη σύγκρουση του με τον Λικίνιο, διοικητή του ανατολικού τμήματος της αυτοκρατορίας. Κατά τη διαμονή του στην πόλη κατασκευάζει λιμάνι στο νοτιοδυτικό άκρο της πόλης για να οργανώσει εκεί τον ισχυρό του στόλο. Ο Κωνσταντίνος νικά τον Λικίνιο και τον αιχμαλωτίζει, για να τον στείλει εξόριστο στη Θεσσαλονίκη όπου μετά από λίγους μήνες θανατώνεται με εντολή του πρώτου. Το 379 ο Μέγας Θεοδόσιος κάνει τη Θεσσαλονίκη έδρα του για να αντιμετωπίσει τους Γότθους οι οποίοι κατά ομάδες λεηλατούσαν την Μακεδονία, τη Θράκη και την Θεσσαλία. Αφού νίκησε τους Γότθους (378) προχώρησε σε ανοικοδόμηση των τειχών και ενίσχυσε την οχύρωση της πόλης. Ο Θεοδόσιος βαπτίζεται χριστιανός από τον αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης και εκδίδει διάταγμα με το οποίο ο χριστιανισμός γίνεται η επίσημη θρησκεία του κράτoυς .

Ο Θεοδόσιος όμως συνέδεσε το όνομα του με ένα τραγικό για τους Θεσσαλονικείς γεγονός, τη σφαγή 7.000 χριστιανών στον Ιππόδρομο το 390. Ο Θεοδόσιος αφού επικράτησε έναντι των Γότθων, τους κάνει συμμάχους και τους αντιμετωπίζει προνομιακά για να τους καταστήσει ακίνδυνους αλλά και χρήσιμους. Αρκετοί Γότθοι καταλαμβάνουν σημαντικά αξιώματα και προκαλούν την αγανάκτηση των κατοίκων της Θεσσαλονίκης. Σε αυτό το κλήμα ο Θεοδόσιος κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας του στη δύση, αφήνει στη Θεσσαλονίκη τον Γότθο Βουτέριχο ως στρατιωτικό διοικητή. Την παραμονή των αρματοδρομιών ο Βουτέριχος συλλαμβάνει έναν δημοφιλή Θεσσαλονικιό ηνίοχο προκαλώντας την αντίδραση των κατοίκων, που ζητούν επίμονα την απελευθέρωση του αγαπημένου τους αρματοδρόμου. Ο Βουτέριχος αρνείται να ελευθερώσει τον ηνίοχο και οι κάτοικοι εξαγριωμένοι ξεσπούν σε γενικευμένη εξέγερση. Οι δυσαρεστημένοι κάτοικοι τη πόλης εισβάλουν σε δημόσια κτήρια σκοτώνοντας αρκετούς γότθους αξιωματούχους και μαζί με αυτούς τον Βουτέριχο και στρατιώτες της φρουράς του. Ο Θεοδόσιος μόλις πληροφορήθηκε τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στην Θεσσαλονίκη κατά την απουσία του, στέλνει μυστική διαταγή με την οποία θα εκδικηθεί με τον χειρότερο τρόπο τους εξεγερμένους. Έτσι ανακοινώνεται διεξαγωγή αγώνων στον ιππόδρομο προς τιμήν του αυτοκράτορα και οι Θεσσαλονικείς σπεύδουν κατά χιλιάδες να τους παρακολουθήσουν. Όταν ο Ιππόδρομος γέμισε,δίνεται εντολή από τον Θεοδόσιο και Γότθοι στρατιώτες που βρίσκονταν γύρω από αυτόν, όρμησαν και κατέσφαξαν αδιακρίτως 7000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Το γεγονός αυτό διαδίδεται γρήγορα σε όλες τις γωνίες της αυτοκρατορίας προκαλώντας τη βαθιά θλίψη των κατοίκων της. Ο επίσκοπος Μεδιολάνων Αμβρόσιος υποχρεώνει τον Θεοδόσιο να ζητήσει δημόσια συγνώμη. Πέντε χρόνια μετά από τη σφαγή στον Ιππόδρομο ο Θεοδόσιος πεθαίνει (395) και μοιράζει το ρωμαϊκό κράτος στους δυο γιους του, τον Ονόρειο στον οποίο παραχωρεί το δυτικό τμήμα με έδρα τη Ρώμη και τον Αρκάδιο το ανατολικό με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Είναι η αρχή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας και η Θεσσαλονίκη τους επόμενους αιώνες εξελίσσεται στο πλαίσιο της νέας αυτής αυτοκρατορίας.

Από τα μέσα του 6ου αιώνα η Θεσσαλονίκη και οι κάτοικοι της δοκιμάζονται συχνά από επιδρομές βαρβαρικών φύλων που λεηλατούν την ύπαιθρο και απειλούν μεγάλες πόλεις, όμως δεν καταφέρνουν να κάμψουν την αντίσταση των Θεσσαλονικέων χάρη στη γενναιότητα τους, τα ισχυρή τείχη και την “συνδρομή” του Αγίου Δημήτριου. Το 597 (ή το 586) στην πρώτη πολιορκία των Αβαροσλάβων, με δεκάδες χιλιάδες άνδρες (η πηγή αναφέρει τον υπερβολικό αριθμό των 100.000) η Θεσσαλονίκη αμύνθηκε επιτυχώς. Μερικά χρόνια αργότερα 5000 Σλάβοι, προσπαθούν να αιφνιδιάσουν και να εισβάλουν στην πόλη την παραμονή της εορτής του Αγίου Δημήτριου. Κατά τη διάρκεια της επίθεσης οι κάτοικοι τη πόλης παρακολουθούσαν την αγρυπνία στο ναό του πολιούχου και αμέσως ξεσηκώνονται για να αποκρούουν τους εισβολείς, οι οποίοι υποχωρούν άτακτα. Οι Σλάβοι πολιορκούν ξανά τη Θεσσαλονίκη το 615, από ξηρά και από θάλασσα. Σε μερικές μέρες ο στόλος τους από μονόξυλα καταστρέφεται από δυνατή τρικυμία και επωφελούμενοι από τη σύγχυση των επιτιθεμένων, οι Θεσσαλονικείς ορμούν και τους αναγκάζουν σε υποχώρηση. Για άλλη μια φορά ο Άγιος Δημήτριος βρίσκεται στο πλευρό των κατοίκων και σώζει την πόλη από την καταστροφή. Το 618 Σλάβοι που ζουν στη Μακεδονία με τη συνδρομή των Αβάρων, πραγματοποιούν άλλη μια επιδρομή η οποία σταματά στα τείχη της Θεσσαλονίκης Μέτα τον καταστροφικό σεισμό του 620, σλαβικά φύλα θέλοντας να επωφεληθούν από την γενικευμένη σύγχυση που επικρατεί στην πόλη, προσπαθούν να εισβάλουν. Όμως ενισχύσεις από την Κωνσταντινούπολη φτάνουν έγκαιρα και έτσι αποτυγχάνει και αυτή η επίθεση. Η Θεσσαλονίκη σώζεται άλλη μια φορά το 675-677 από την επίθεση των Σλάβων, που όμως συνεχίζουν να λεηλατούν την ύπαιθρο. Έτσι ο Ιουστινιανός ΄Β ο Ρινότμητος το 688 νικά τους Βουλγάρους και τους Σλάβους και εισέρχεται θριαμβευτικά στη Θεσσαλονίκη. Χιλιάδες Σλάβοι από τη Μακεδονία μεταφέρονται στη Μ. Ασία. Ύστερα από την αποδυνάμωση των σλαβικών φυλών, η περιοχή γνωρίζει ειρήνη και οι σχέσεις των Σλάβων που είχαν παραμείνει και των Ελλήνων περνούν σε νέα διάσταση , αναπτύσσοντας εμπορικές και πολιτισμικές σχέσεις. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει οικονομική και πνευματική άνθηση, η εύφορη ύπαιθρος καλλιεργείται εντατικά, η βιοτεχνία αναπτύσσεται, το εμπόριο ακμάζει με εμπορεύματα και προϊόντα που ταξιδεύουν από θάλασσα και από στεριά. Όπως εδώ και αιώνες το λιμάνι της και η Εγνατία οδός, παίζουν σημαντικό ρόλο όχι μόνο στο εμπόριο αλλά και στη μετάδοση γνώσης και πολιτισμού. Κατά την περίοδο της Μακεδονικής Δυναστείας (867-1059) οι Βούλγαροι ηγεμόνες Συμεών(893-927) και Σαμουήλ(976-1014) προχωρούν σε αλλεπάλληλες επιδρομές στις περιοχές της Βαλκανικής και απειλούν τη Θεσσαλονίκη που χρησιμοποιείται ως κέντρο των πολεμικών επιχειρήσεων έναντι των Βουλγάρων. Το 1014 μετά το θάνατο του Σαμουήλ η Βουλγαρία γίνεται βυζαντινή επαρχία .Η αυτοκρατορία του Βυζαντίου φτάνει τότε στη μεγαλύτερή της έκταση έχοντας σαν βόρειο σύνορα τον Δούναβη. Το 1040 οι Βούλγαροι επαναστατούν με αρχηγό τον Πέτρο Δελεάνου ο οποίος ανακηρύσσεται τσάρος. Ο στρατός του κατευθύνεται προς το νότο καταλαμβάνοντας περιοχές και πολιορκεί τη Θεσσαλονίκη με 40.0000 άντρες. Με μια ηρωική έξοδο των κατοίκων, στο πλευρό των οποίων βρίσκεται για άλλη μια φορά ο Άγιος Δημήτριος, απωθούν τους εχθρούς και λύεται η πολιορκία.

Οι Βυζαντινοί με τη σειρά τους αντικαταστάθηκαν από Σαρακηνούς, Νορμανδούς, Φράγκους, Ενετούς και Τούρκους, γύρω στο 1430. Και, μισό αιώνα μετά, από Εβραίους που έφτασαν από την Ιβηρική Χερσόνησο. Οι Νορμανδοί μετά την κατάληψη βυζαντινών επαρχιών στη Νότια Ιταλία επιχειρούν εκστρατείες έναντι των ανατολικών επαρχιών της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το 1185 καταλαμβάνουν το Δυρράχιο το όποιο αποτελούσε την αρχή της Εγνατίας οδού και πολιορκούν τη Θεσσαλονίκη από στεριά και θάλασσα με 80.000 στρατιώτες και 200 καράβια. Παρά τη γενναία αντίσταση των κατοίκων και τα ισχυρά τείχη, η ανικανότητα της διοίκησης και η ελλιπής οργάνωση της άμυνας, οδήγησαν στην κατάληψη της πόλης από τους Νορμανδούς στις 24 Αυγούστου του 1185. Η Θεσσαλονίκη ακόμη μια φορά μετά την επέλαση των Νορμανδών έζησε σφαγές βιασμούς και λεηλασίες, ανάλογης σκληρότητας με αυτές των Σαρακηνών πειρατών. Η Νορμανδική καταπίεση διήρκεσε έναν χρόνο. Μέτα την ήττα του νορμανδικού στρατού κοντά στην Αμφίπολη αποχωρούν από τη Μακεδονία και τη Θεσσαλονίκη.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους Φράγκους της 4ης σταυροφορίας, ακολουθεί και η παράδοση της Θεσσαλονίκης. Η βυζαντινή αυτοκρατορία διαλύεται και στη θέση της δημιουργούνται φράγκικα και ελληνικά κράτη. Η Θεσσαλονίκη μαζί με άλλες περιοχές της Μακεδονίας παραχωρείται στον Βονιφάτιο τον Μομφερατικό, ο οποίος ιδρύει το Φράγκικο βασίλειο της Θεσσαλονίκης. Το 1205 ενώ ο Βονιφάτιος βρίσκεται σε εκστρατεία στη Νότια Ελλάδα, πληροφορείται από τη σύζυγό του Μαρία την Ουγγρική για τις μυστικές συνεννοήσεις των κατοίκων της Θεσσαλονίκης με τον Βούλγαρο τσάρο Ιωαννίτση. Μετά από λίγο οι Βούλγαροι αποχωρούν και ο Βονιφάντιος επιστρέφει εσπευσμένα στη Θεσσαλονίκη όπου και τιμωρεί σκληρά τους υπεύθυνους. Μετά από τον θάνατο του Βονιφάτιου, το 1207 ο Ιωαννίτζης προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία και πολιορκεί τη Θεσσαλονίκη. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας ο Ιωαννίτσης δολοφονείται στη σκηνή του, η πολιορκία παύει και η πόλη σώζεται. Οι κάτοικοι αποδίδουν τη σωτηρία τους στην επέμβαση του πολιούχου της πόλης τον Άγιο Δημήτριο. Το 1224 μπαίνει νικητής στη Θεσσαλονίκη ο ηγεμόνας της Ηπείρου, Θεόδωρος Κομνηνός Δούκας και στέφεται βασιλιάς την άνοιξη του ίδιου έτους. Ως βασιλιάς της Μακεδονίας καταλαμβάνει πολλές περιοχές και επεκτείνει το βασίλειό του από την Αδριατική και το Ιόνιο έως τον Έβρο με απώτερο στόχο την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης και την ανασύσταση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας . Όμως το 1230 ο Θεόδωρος Δούκας χάνει τη μάχη της Κλοκονίιτσας κοντά στον Έβρο από τον τσάρο των Βουλγάρων Ιωάννη Ασάν Β’ ο οποίος τον αιχμαλωτίζει .Σύντομα πολλές περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης περνούν στα χέρια του Ασάν. Το βασίλειο της Θεσσαλονίκης συρρικνώθηκε και τη διοίκηση αναλαμβάνουν συγγενείς του Θεοδώρου έως το 1246. Το 1246 η Θεσσαλονίκη περνάει στα χέρια του αυτοκράτορα της Νίκαιας Ιωάννη Δούκα Βατάτζη. Τη διοίκηση της αναλαμβάνει ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος, πατέρας του μετέπειτα αυτοκράτορα Μιχαήλ Η’.

Ο Μιχαήλ Η’ ανακτά την Κωνσταντινούπολη το 1261, και τερματίζει τη Λατινοκρατία. Προχωρά στην ανασυγκρότηση του βυζαντινού κράτους που όμως είναι περιορισμένη, γεωγραφικά και οικονομικά αντιμετωπίζοντας σοβαρά προβλήματα. Η απώλεια πλούσιων εδαφών και τα εμπορικά προνόμια που έχουν παραχωρηθεί σε σημαντικές εμπορικές πόλεις της Ιταλίας, κυρίως της Γένουας και της Βενετίας αποδυναμώνουν περισσότερο την αυτοκρατορία. Στις αρχές του 14ου αιώνα η Θεσσαλονίκη αντιμετωπίζει έναν νέο εχθρό. Καταλανοί μισθοφόροι που πολιορκούν την πόλη. Οι Καταλανοί είχαν προσληφθεί από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β’ για να αναχαιτίσει τις επιθέσεις των Τούρκων στη Μικρά Ασία. Όμως με αφορμή την αδυναμία πληρωμής από τον Ανδρόνικο προχώρησαν σε λεηλασίες στη Μακεδονία και τη Θράκη. Μετατρέπουν τη χερσόνησο της Κασσάνδρας σαν ορμητήριο για τις επιδρομές τους στο Άγιο Όρος και τη Χαλκιδική. Οι Καταλανοί μισθοφόροι εμφανίζοντα μπροστά στα τείχη της Θεσσαλονίκης την άνοιξη του 1308 και πολιορκούν την πόλη. Ενισχύσεις φτάνουν έγκαιρα από την Κωνσταντινούπολη και έτσι η πόλη σώζεται από βέβαιη καταστροφή. Οι Καταλανοί μετά την ήττα τους στρέφονται προς τη νότια Ελλάδα. Κατά τον 14ο αιώνα παρά την αποδυνάμωση και την γενικότερη παρακμή της βυζαντινής αυτοκρατορίας η Θεσσαλονίκη αναπτύσσεται και προοδεύει. Γίνετεαι σημαντικό κέντρο πολιτισμού όπου αναπτύσσονται τα γράμματα και οι τέχνες. Η ιδιότυπη αυτοδιοίκηση ενισχύει ακόμα περισσότερο την ανάπτυξη νέων ιδεών και πεποιθήσεων. Από κάθε σημείο της αυτοκρατορίας πολίτες καταφθάνουν στη Θεσσαλονίκη για να μαθητεύσουν δίπλα στους καλύτερους δασκάλους της εποχής. Κατά τον 14ο αιώνα αναδείχτηκαν σημαντικοί Θεσσαλονικείς φιλόσοφοι, νομικοί και καλλιτέχνες οι οποίοι άφησαν πίσω τους σημαντικό έργο. Τον θάνατο του Ανδρόνικου Β’(1341) ακολουθεί μακροχρόνια εμφύλια διαμάχη για τη διαδοχή ανάμεσα στον νόμιμο αυτοκράτορα Ιωάννη Ε’ και τον Ιωάννη Καντακουζηνό στην οποία και η Θεσσαλονίκη αποτελεί κέντρο πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων, με αποκορύφωμα το κίνημα των Ζηλωτών.

Θρησκευτικές συγκρούσεις πραγματοποιήθηκαν από το 1339 στο τέλος σχεδόν του 14 ου αιώνα. Ο 14ος αιώνας είναι ο χρυσός αιώνας για το Βυζάντιο και τη Θεσσαλονίκη αφού αναπτύχθηκαν η παιδεία, η ζωγραφική και ανεγέρθηκαν τα περισσότερα βυζαντινά μνημεία .Αλλά χαρακτηρίζεται και ως αιώνας συγκρούσεων και κοινωνικών αναταραχών. Την περίοδο αυτή στο θρόνο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας βρίσκεται ο διάδοχος Ιωάννης Ε Παλαιολόγος. Τον θρόνο όμως διεκδικούν και οι Ιωάννης Καντακουζηνός και ο Αλέξιος Απόκαυκος.Ο Καντακουζηνός έχει στο πλευρό του τους ευγενείς και ο Αποκαυκος, την αυτοκράτειρα Άννα μητέρα του Ιωάννη Ε Παλαιολόγου και τον λαό της Θεσσαλονίκης. Σε αυτό το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο σε πολλές πόλεις ξεσπούν διαμάχες και συγκρούσεις. Αρχικά εκδηλώνεται το κίνημα των Ησυχαστών, οι οποίοι πρέσβευαν ότι η επαφή με το Θεό γίνεται με νοερή προσευχή σκύβοντας το κεφάλι στο στήθος. Ηγέτης των Ησυχαστών ήταν ο Γρηγόριος Παλαμάς. Το αντίπαλο δέος, με ηγέτη τον μοναχό Βαρλαά,μ τους κατηγόρησε ως ειδωλολάτρες και μυστικιστές. Τελικά η αναγνώριση από το πατριαρχείο των Ησυχαστών έδωσε τέλος στη διαμάχη. Αξίζει να σημειωθεί πως με την επικράτηση των Ησυχαστών η παιδεία και η φιλοσοφία καθυστέρησαν για την Θεσσαλονίκη αλλά ανέδειξαν την εκκλησιαστική τέχνη. Το κίνημα των Ζηλωτών, η πρώτη “Λαϊκή δημοκρατία” επικράτησε στη Θεσσαλονίκη κατά τον εμφύλιο των διεκδικητών του θρόνου. Μετά τη νίκη τους κατέλαβαν όλα τα δημόσια αξιώματα, εγκαθίδρυσαν λαϊκή αυτοδιοίκηση, κατάργησαν προνόμια της αριστοκρατίας και δήμευσαν περιουσίες πλουσίων. Τα αντίποινα δεν άργησαν και οργανώθηκαν από την αυτοκρατορική κυβέρνηση. Οι Ζηλωτές ανατράπηκαν το 1349 και τη Θεσσαλονίκη κατέλαβε ο Ιωάννης Καντακουζηνός. Το κίνημα των Ζηλωτών προπαντός ήταν ένα κίνημα κοινωνικοπολιτικό έχοντας όμως- όπως προστάζει η εποχή – και θρησκευτικές αναφορές Χαρακτηρίζεται από ιδέες προοδευτικές για την εποχή και εναντιώνονται στους ευγενείς, στους πλούσιους και γενικά εναντίον των προνομιούχων, που είχαν συγκεντρώσει στα χέρια τους τον πλούτο και την εξουσία, καταδυναστεύοντας τον λαό. Τουρκοκρατία Κατά την τελευταία πενηντακονταετία της η Βυζαντινή αυτοκρατορία παρήκμασε και αυτό εκμεταλλεύτηκαν οι Οθωμανοί οι οποίοι άρχισαν να κατακτούν σταδιακά τις επαρχιακές πόλεις γύρω από τη Θεσσαλονίκη. Το 1430 δεν ήταν η πρώτη φορά που οι Τούρκοι κατέκτησαν τη Θεσσαλονίκη αφού το 1837 μετά από 4ετή πολιορκία, ο Βαγαιζίτ Α΄ έθεσε την πόλη σε φόρο υποτέλειας χωρίς ωστόσο να την συμπεριλάβει σε Οθωμανική Διοίκηση Στα επόμενα χρόνια αλλεπάλληλες επιθέσεις και πολιορκίες εξασθένησαν την πόλη και τους κατοίκους. Ο κυβερνήτης Ανδρόνικος τότε αποφασίζει να παραδώσει την Θεσσαλονίκη στους Βενετούς με τον όρο να σωθεί η πόλη. Η τυραννική στάση των Βενετών απέναντι στους κατοίκους και η ελλιπής οχύρωση της πόλης οδήγησαν πολλούς από τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης να φύγουν και να εγκατασταθούν σε πιο ασφαλείς περιοχές.

Στις 29 Μαρτίου 1430 ο σουλτάνος Μουράτ Β΄καταλαμβάνει την πόλη και για δύο μερόνυχτα ο τούρκικος στρατός λεηλατεί, σκοτώνει και σκλαβώνει τους κατοίκους. Ο σουλτάνος θα προσευχηθεί για πρώτη φορά στην εκκλησία της Αχειροποιήτου η οποία ήταν η πρώτη εκκλησία που μετατράπηκε σε τζαμί. Τα πρώτα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας ο πληθυσμός της Θεσσαλονίκης δεν ξεπερνά τις 7000 ψυχές. Ο σουλτάνος αντιλήφθηκε σύντομα πως η πόλη πρέπει να αναγεννηθεί. Διατάζει τότε να εγκατασταθούν στην πόλη Μουσουλμάνοι από την περιοχή των Γιαννιτσών. Παράλληλα επιτρέπει στους Εβραίους να κατοικήσουν στη Θεσσαλονίκη, όταν διώχθηκαν από τη δυτική Ευρώπη Σταδιακά απελευθερώθηκαν Χριστιανοί – για πολλούς από αυτούς πλήρωσε ο ίδιος ο Μουράτ Β΄τα λύτρα και προέτρεψε το ίδιο και τους αξιωματούχους του – και τους επιτράπηκε να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Οι περισσότεροι δημιούργησαν γειτονιές γύρω από τις εκκλησίες που δεν είχαν μετατραπεί σε τζαμιά. Επίσημη απογραφή του 1519 καταγράφει το σύνολο των κατοίκων στη Θεσσαλονίκη που έφθανε του 29.220. (15.715 ήταν Εβραίοι, 6.875 Μουσουλμάνοι και 6.635 Χριστιανοί.) Τα πρώτα χρόνια Τούρκοι και Έλληνες ζούσαν σε γειτονικές συνοικίες. Σταδιακά οι τρεις μεγάλες κοινότητες Μουσουλμάνοι, Εβραίοι και Χριστιανοί αρχίζουν να οριοθετούν άτυπα σύνορα και μετακινούνται σε διαφορετικούς οικισμούς. Οι Μουσουλμάνοι θα εγκατασταθούν στην Άνω πόλη και την Ακρόπολη για να αποφύγουν τις ανθυγιεινές ξυλοσκέπαστες γειτονιές και να διατηρούν την πλήρη θέα και τον έλεγχο του υπόλοιπου πληθυσμού .Τα σπίτια τους χτίστηκαν με θέα τον Θερμαΐκό χωρίς ρυμοτομία, κάτι που ακόμη χαρακτηρίζει την περιοχή αυτή της Θεσσαλονίκης. Οι Χριστιανοί ζούσαν κυρίως στο Ανατολικό τμήμα του κέντρου κατά μήκος της σημερινής Εγνατίας και γύρω από εκκλησίες που παρέμειναν χριστιανικές . Οι Εβραίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της αγοράς από την παραλία ως το ύψος της Εγνατίας στο νοτιοδυτικό τμήμα της πόλης. Η περιοχή ήταν η πιο ανθυγιεινή χωρίς νερό και χωρίς καθαριότητα. Πυρκαγιές εκδηλωνόταν συχνά και κατάκαιγαν τα ξύλινα σπίτια σε όλο το κέντρο και επιδημίες, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, προκαλούσαν το θάνατο χιλιάδων ανθρώπων. Ανάμεσα στις δύο συνοικίες, εκεί όπου σήμερα βρίσκουμε την Αρχαία Αγορά μέχρι την Εγνατία, είχαν εγκατασταθεί οι Ντονμέδες. Πρόκειται για Εβραίους που ακολούθησαν τη διδασκαλία του ψευδοπροφήτη Σαμπατάι Σεβή. Εμφανίστηκε και άρχισε να διδάσκει το 1655 ενώ αργότερα ασπάστηκε το Μωαμεθανισμό. Όσοι τον ακολούθησαν και εξισλαμίστηκαν απομακρύνθηκαν από τους υπόλοιπους Εβραίους τόσο θρησκευτικά αλλά και κοινωνικά. Οι Ντονμέδες ήταν κυρίως μορφωμένοι και εύποροι Εβραίοι.

Κάθε κοινότητα είχε τη δική της οργάνωση και επικεφαλής οριζόταν οι θρησκευτικοί τους ηγέτες. Στην Τουρκική δικαιοσύνη σπάνια κατέφευγαν οι Έλληνες ενώ οι Εβραίοι ποτέ. Οι μουσουλμάνοι εκπροσωπούνταν από τους πρόκριτους. Οι λίγοι Ευρωπαίοι υπήκοοι ,πρόξενοι, υπάλληλοι προξενείων και έμποροι είχαν σημαντικό κύρος και επηρέαζαν την οικονομική ζωή της Θεσσαλονίκης. Ζούσαν στη σημερινή περιοχή που είναι γνωστή ως Φραγκομαχαλάς. Όσοι Έλληνες και Εβραίοι συνεργαζόταν μαζί τους είχαν δικαίωμα σε φορολογικές απαλλαγές και άλλα προνόμια τα οποία πολλές φορές γινόταν λόγος έριδας και καβγάδων με τους υπόλοιπους. Οι Ευρωπαίοι υπήκοοι υπολογίζονται εκείνη την περίοδο περί τα 2000 άτομα. Η οικονομική ζωή της Θεσσαλονίκης επηρεαζόταν από τους Έλληνες και τους Εβραίους και από κοινού βρισκόταν σε έντονο συναγωνισμό με το Φράγκικο στοιχείο που εξυπηρετούσαν κυρίως συμφέροντα των χωρών τους. Κατά τη διάρκεια των πρώτων αιώνων της Οθωμανικής κυριαρχίας, η Θεσσαλονίκη παρήκμασε και ολοκληρώθηκε ο εξισλαμισμός της πόλης. Αυτό επιτεύχθηκε με την μετατροπή των εκκλησιών σε τζαμιά. Για τους μουσουλμάνους τα τζαμιά αποτελούσαν κέντρα για τη θρησκευτική και εκπαιδευτική ζωή τους. Συνολικά είχαν καταγραφεί 38 μιναρέδες και 49 συνοικιακά τεμένη. Ανάλογης σημασίας για τη ζωή των μουσουλμάνων ήταν οι τεκέδες. Πρόκειται για θρησκευτικά ιδρύματα που ζούσαν οι δερβίσηδες. Ο ρόλος των δερβίδηδων κάλυπτε την ιατρική, τη θρησκεία και καθημερινές συμβουλές αφού βρισκόταν πιο κοντά στο λαό σε σχέση με τους θρησκευτικούς ηγέτες του. Ο μεγαλύτερος τεκές στη Θεσσαλονίκη ήταν των Μεβλελήδων – των περιστρεφόμενων δερβίσηδων – και βρισκόταν δυτικά εκεί που καταλήγει η οδός Αγίου Δημητρίου. Πολύ σημαντικά και απαραίτητα για την κάθαρση των πιστών ήταν τα Λουτρά. Στη Θεσσαλονίκη το πρώτο λουτρό χτίστηκε από τον Μουράτ, τα γνωστά λουτρά Παράδεισος. Είναι διπλό λουτρό με ξεχωριστή είσοδο για άντρες και για γυναίκες και λειτουργούσε χωρίς διακοπή ως το 1968. Άλλα τουρκικά μνημεία στη Θεσσαλονίκη είναι το Μπεζεστένι, σκεπαστή κλειστή αγορά επί της οδού Βενιζέλου κοντά στην Εγνατία. Εκεί εμπορευόταν χρυσάφι, μεταξωτά και πολυτελή υφάσματα. Χτίστηκε στα τέλη του 15ου αι από τον Βαγιαζίτ Β΄. Το Αλατζά Ιμαρέτ λειτουργούσε και ως πτωχοκομείο. Πήρε το όνομά του ¨Αλατζά¨ από τις πολύχρωμες διακοσμήσεις του. Τέλος ο Πύργος του Αίματος, η διαβόητη φυλακή που ένωνε το Ανατολικό με το Παραλιακό τείχος της Θεσσαλονίκης. Σήμερα είναι γνωστός σε όλους, αφού είναι η εικόνα της πόλης, ο Λευκός Πύργος και χτίστηκε περίπου το 1535. Αρχικά ήταν χώρος θλίψης και πόνου αφού τα βασανιστήρια και οι αποκεφαλισμοί των φυλακισμένων από τους Γενίτσαρους λάμβαναν μέρος σε καθημερινή βάση. Αυτός ήταν ο λόγος που πήρε την αρχική ονομασία Πύργος του Αίματος.

Χτισμένη σε θέση επίζηλη, στη διέξοδο προς τη θάλασσα δύο κοιλάδων, του Μοράβα και του Αξιού, η Θεσσαλονίκη χρησίμευε, λόγω της ιδιαιτερότητάς της, ως γέφυρα στους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς, τους Βαλκάνιους της άνω ενδοχώρας, σε επιδρομείς και εμπόρους ποικίλους. Εμπορικός κόμβος πάσης Δύσεως και Ανατολής επί αιώνες, διαμόρφωσε έναν κοσμοπολίτικο χαρακτήρα εγκολπώνοντας διάφορους λαούς και εθνότητες στο σύνολό της, όπως τους Ισπανοεβραίους (Λαντίνο), οι οποίοι εγκαταστάθηκαν εδώ στα τέλη του 15ου αιώνα, με ιστορικά ίχνη κατεσπαρμένα: βυζαντινοί ναοί, όπως ο ναός του Αγίου Δημητρίου, του προφήτη Ηλία, του Αγίου Νικολάου του Ορφανού, η Αχειροποίητος, η μονή Λατόμου κ.ά., ρωμαϊκά κτίσματα, όπως η Αψίδα του Γαλερίου και η Ροτόντα, σημαντικά μνημεία της τουρκοκρατίας, ισλαμικά, εβραϊκά και χριστιανικά, κτίρια νεοκλασικά, τα τείχη της. Μετά την απελευθέρωσή της, το 1912, η πόλη μεγάλωσε και άλλαξε. Ο λιμένας της έχασε την παλιά του αίγλη και ο ρόλος του ως σπουδαίου διαμετακομιστικού κέντρου της Βαλκανικής περιορίστηκε σημαντικά, αφού η ενδοχώρα της πόλης μειώθηκε. Όμως η άφιξη των προσφύγων της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης έδωσε μια καινούργια ώθηση στην οικονομία της. Νέοι κλάδοι, βιομηχανικοί και βιοτεχνικοί, δημιουργήθηκαν, και άλλοι παρήκμασαν. Η οικονομία της πόλης προσαρμόστηκε σε νέα δεδομένα, και το πρόσωπό της μεταλλάχτηκε μες στα όρια του εθνικού κράτους. Ωστόσο, η πόλη συνεχίζει να είναι πάντα ένα ζωντανό κέντρο, εστιακό σημείο της Βόρειας Ελλάδας, αλλά προπαντός παραμένει αυτό που ήταν ανέκαθεν, «μήτηρ πάσης Μακεδονίας». Η ίδια η πόλη της Θεσσαλονίκης, στην οποία βρίσκεται το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών, έχει να επιδείξει πλούσιο παρελθόν αλλά και παρόν στον τομέα του πνεύματος και της εκπαίδευσης, προϊόντα της μακραίωνης ύπαρξης και ακμής πολιτισμού στην περιοχή της. Εδώ λειτουργεί το δεύτερο σε αρχαιότητα Πανεπιστήμιο της χώρας, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με έτος ίδρυσης το 1925, αλλά και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας από το 1990 (το οποίο είναι η μετεξέλιξη της Ανώτατης Βιομηχανικής Σχολής Θεσσαλονίκης με έτος ίδρυσης το 1948). Λειτουργούν ακόμα τα ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, αλλά και πολυάριθμα πνευματικά ιδρύματα, όπως το Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου, το Ινστιτούτο Διεθνούς Δημοσίου Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων, το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, το Τελλόγλειο Ίδρυμα με την ομώνυμη πινακοθήκη στον τομέα τον εικαστικών τεχνών, η Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, το Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου Αίμου, το Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών, το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Οι Πινακοθήκες της πόλης, όπως η Δημοτική Πινακοθήκη, το Μακεδονικό Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης, η Πινακοθήκη του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης αλλά και τα Μουσεία της, όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα, το Μουσείο του Λευκού Πύργου, συμβόλου της πόλης, και τα Πανεπιστημιακά Μουσεία, συνδέουν το παρελθόν με το παρόν τονίζοντας τον πλούτο και την πολυμορφία της φυσιογνωμίας της. Με πλούσια πολιτιστική ζωή, που πρόσφατα ενισχύθηκε με την ολοκλήρωση του Μεγάρου Μουσικής στη νέα παραλία, αλλά και με πολυάριθμες πολιτιστικές διοργανώσεις και φεστιβάλ καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη φιλόξενη, σύγχρονη, γεμάτη ζωντάνια και κίνηση. Ξέχωρα, όμως, από την πολιτιστική ζωή μέσα σε θεσμοποιημένα πλαίσια, από την εμπορική και οικονομική ανάπτυξή της, που έγινε εντονότερη με το άνοιγμα των συνόρων-μέχρι του σημείου να αποκαλείται «η πρωτεύουσα των Βαλκανίων»-, η Θεσσαλονίκη παραμένει ένας πανέμορφος τόπος για να ζει κανείς, να δουλεύει, να μαθαίνει, να ονειρεύεται.