Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: της Ευγενίας Τσώρη

Το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είναι το κορυφαίο φεστιβάλ κινηματογράφου της νοτιοανατολικής Ευρώπης, το βήμα παρουσίασης της ετήσιας ελληνικής παραγωγής και το πρωτεύον και παλαιότερο φεστιβάλ στα Βαλκάνια για τις δημιουργίες νεοεμφανιζόμενων κινηματογραφιστών από όλο τον κόσμο. Εγκαινιάστηκε το 1960 ως Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου και από το 1992 έγινε διεθνές, περιλαμβάνοντας Διαγωνιστικό Τμήμα ταινιών μεγάλου μήκους πρωτοεμφανιζόμενων σκηνοθετών με την πρώτη ή τη δεύτερή τους ταινία.

Έκτοτε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, διαρκώς εξελισσόμενο, διεκδικεί και επιτυγχάνει μια ολοένα και αυξανόμενη διεθνή εμβέλεια, παρουσιάζοντας τις πλέον πρωτοποριακές ανεξάρτητες παραγωγές από ολόκληρο τον κόσμο και αναπτύσσοντας δραστηριότητα για τους επαγγελματίες του διεθνούς κινηματογραφικού χώρου. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ξεπερνώντας το πλαίσιο που όριζε επί δεκαετίες η διοργάνωση της μιας κεντρικής του εκδήλωσης τον Νοέμβριο, έχει καταστεί ένας οργανισμός με διαρκώς αυξανόμενη ακτίνα δράσεων πολιτισμού σε όλη τη διάρκεια του έτους.

Το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης περιλαμβάνει τα εξής τμήματα : • το Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα ταινιών, που προβάλλονται πρώτες και δεύτερες ταινίες νέων δημιουργών απ’ όλο τον κόσμο. • το Πανόραμα των Ελληνικών Ταινιών, όπου παρουσιάζονται οι ελληνικές ταινίες της πρόσφατης παραγωγής. • το τμήμα «Ανοιχτοί Ορίζοντες», που παρουσιάζει μια επιλογή από τις πιο πρωτοποριακές και ανεξάρτητες φωνές του παγκόσμιου κινηματογράφου. Το τμήμα αυτό αποτελεί τη μετεξέλιξη του τμήματος «Νέοι Ορίζοντες».

• το τμήμα «Ματιές στα Βαλκάνια», που παρουσιάζει το πολύμορφο κινηματογραφικό τοπίο της βαλκανικής παραγωγής. • το τμήμα «Ταινίες για παιδιά» και «Νεανική οθόνη», με ειδικές προβολές για σχολεία και παιδιά. Στα πλαίσια του φεστιβάλ διοργανώνονται masterclasses, συναυλίες, εκθέσεις και διάφορες εκδηλώσεις.

Μερικές από τις πιο γνωστές ταινίες που έχουν βραβευτεί στο φεστιβάλ είναι οι εξής: Κορίτσια στον ήλιο (Βασίλης Γεωργιάδης), Το προξενιό της Άννας (Παντελής Βούλγαρης), Ο Θίασος (Θεόδωρος Αγγελόπουλος), Ιφιγένεια (Μιχάλης Κακογιάννης), Λούφα και Παραλλαγή (Νίκος Περάκης), Ορλάντο (Σάλλυ Πόττερ), Ατέρμονη θλίψη (Χόρχε Πέρες Σολάνο) και πολλές άλλες.

Το 1998 το Φεστιβάλ Κινηματογράφου άρχισε να λειτουργεί κάτω από νέο νομικό πλαίσιο και απέκτησε το δικό του μόνιμο τόπο διεξαγωγής των εκδηλώσεών του, το ιστορικό συγκρότημα του «Ολύμπιον». Ένα άλλο σημαντικό Φεστιβάλ προστέθηκε στο ημερολόγιο του Οργανισμού από το 1999: το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Ταυτόχρονα δημιουργήθηκε και η Αγορά Ντοκιμαντέρ Doc Market για πρώτη φορά στην Ελλάδα και του Pitching Forum για συμπαραγωγές ντοκιμαντέρ.Το 2005 δημιουργήθηκε το τμήμα της Αγοράς στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου, ακολουθώντας το μοντέλο του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ,περιλαμβάνωντας δράσεις όπως είναι: η Αγορά Κινηματογραφικών Ταινιών με την ψηφιακή βιντεοθήκη, το Φόρουμ Συμπαραγωγών Crossroads, και τα Works in Progress (ταινίες σε εξέλιξη από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο). Το 2010 το Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης συγχωνεύθηκε με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Δύο χρόνια αργότερα, το φεστιβάλ ίδρυσε την Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, η οποία λειτουργεί στην αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος στην Αποθήκη Α, στο Λιμάνι. Το 2013, το φεστιβάλ εγκαινίασε την Κινηματογραφική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, τη μεγαλύτερη κινηματογραφική Βιβλιοθήκη της χώρας που περιλαμβάνει βιβλία και περιοδικά, ελληνικά και ξενόγλωσσα τα οποία καλύπτουν όλα τα θέματα ενημέρωσης, μελέτης και έρευνας για την τέχνη του κινηματογράφου. Όλα αυτά τα χρόνια έχει δημιουργηθεί ένα φανατικό κοινό που γυρνά από αίθουσα σε αίθουσα, δίνοντας μια μεγαλύτερη ζωντάνια στην όμορφη Θεσσαλονίκη, για μια εβδομάδα. Το φεστιβάλ βραβεύει τις καλύτερες ταινίες που συμμετέχουν στο Διαγωνιστικό Τμήμα με Χρυσό, Αργυρό και Χάλκινο Αλέξανδρο. Υπάρχουν επίσης και το: ειδικό βραβείο επιτροπής για πρωτοτυπία και καινοτομία, καθώς και πέντε ακόμη βραβεία, σκηνοθεσίας, σεναρίου, ανδρικής ερμηνείας, γυναικείας ερμηνείας και καλλιτεχνικού επιτεύγματος. Τα βραβεία τα απονείμει πενταμελής διεθνής κριτική επιτροπή. Επιπρόσθετα υπάρχουν και τα βραβεία κοινού για ταινίες που δεν συμμετέχουν στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα (Ελληνικές, Ματιές στα Βαλκάνια).Τέλος, απονέμονται και ανεξάρτητα βραβεία με σημαντικότερο από αυτά της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI). Το 1960, επ’ ευκαιρία του εορτασμού των 25 ετών διοργάνωσης της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, ανατέθηκε στην Μακεδονική Καλλιτεχνική Εταιρεία «Τέχνη» η διοργάνωση κάποιων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είχε γεννηθεί. Στην αρχή ονομάστηκε Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου και παρά τις απαισιόδοξες προβλέψεις πολλών, τα πήγε πολύ καλά. Την επόμενη χρονιά, αυτή η Εβδομάδα μετονομάστηκε σε Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης Κινηματογράφου. Στο τιμόνι του ήταν ο Παύλος Ζάννας, εξέχουσα προσωπικότητα της διανόησης, των τεχνών και των γραμμάτων στη χώρα μας. O Ζάννας, ήταν ο πρώτος Πρόεδρος της Ομοσπονδίας των Κινηματογραφικών Λεσχών, της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου και του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, συμβάλλοντας στη δόμηση του οικοδομήματος του κινηματογράφου στη χώρα μας. Το Φεστιβάλ πέρασε από την καταγραφή του νέου ελληνικού κινηματογράφου, στην παρουσίαση του εμπορικού κινηματογράφου, ήταν ο χώρος όπου συμβίωναν οι πιο μεγάλοι σταρ του κινηματογράφου στην Ελλάδα (Βουγιουκλάκη, Παπαμιχαήλ κ.ά.) με τα ανερχόμενα ταλέντα. Μέχρι το 1992, έγιναν κάποιες προσπάθειες να πάρει ένα διεθνή χαρακτήρα, αλλά δεν μπόρεσε να πετύχει αυτή η στροφή, καθώς ο ελληνικός κινηματογράφος, τραβούσε ακόμη όλη τη προσοχή. Ωστόσο, τριάντα δύο χρόνια από την ίδρυσή του, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης γυρνά σελίδα. Το 1992 ξεπερνά και επισήμως τα στενά όρια της ελληνικής βιομηχανίας θεάματος και μετασχηματίζεται σε διεθνή συνάντηση κινηματογραφιστών. Παράλληλα με τον τίτλο της διοργάνωσης αλλάζει και ο μήνας διεξαγωγής της. Οι σινεφίλ αναγκάζονται πλέον να περιμένουν ώς τον Νοέμβριο για να βρεθούν στη Θεσσαλονίκη. Το Φεστιβάλ πήρε άλλη αίγλη και σιγά-σιγά ανέβηκε και στην εκτίμηση και των ξένων παραγόντων του κινηματογράφου.