Στα νότια του ποταμού Αλιάκμονα, στη «Μακεδονίδα γη» του Ηροδότου, στους πρόποδες των Πιερίων, του αρχαίου «Μακεδονικού όρους», βρίσκονται αι Αιγεαί, η πρώτη πόλη των Μακεδόνων, που το όνομά της σημαίνει “ο τόπος με τα πολλά κατσίκια”.
«Αι Αιγεαί» ήταν μια πόλη «κατά κώμας», ένα ‘ανοιχτό’ πολεοδομικό μόρφωμα με το «άστυ» στο κέντρο και πολλούς μικρούς και μεγάλους οικισμούς ολόγυρα, ο αριθμός των οποίων δικαιολογεί τον πληθυντικό του ονόματος, όπως συμβαίνει με πολλές άλλες αρχαίες πόλεις, όπως αι Αθήναι, αι Θήβαι, αι Φεραί κ.λ.π. Tο μόρφωμα αυτό που αναπτύχθηκε οργανικά στο χρόνο αποτυπώνει στο χώρο το αρχαιότροπο μοντέλο μιας κοινωνίας στηριγμένης στην αριστοκρατική δομή των γενών με σημείο αναφοράς και πόλο συνοχής τη βασιλική εξουσία.
Στα μέσα του 7ου αι. π.Χ. ο Περδίκκας Α΄, ένας Δωριέας από το Άργος, απόγονος σύμφωνα με την παράδοση της γενιάς του Ηρακλή, γίνεται βασιλιάς των Μακεδόνων. Οι Αιγές γίνονται το λίκνο των Τημενιδών, της δυναστείας που θα βασιλέψει για τρισήμισυ αιώνες στη Μακεδονία και θα δώσει στην ανθρωπότητα τον Φίλιππο Β΄ και τον Μέγα Αλέξανδρο, που ξεκινώντας από τις Αιγές άλλαξαν την ιστορία της Ελλάδας και του κόσμου.
Στις βασιλικές ταφικές συστάδες της πολύχρυσης νεκρόπολης των Αιγών που βρέθηκαν ως τώρα, τεκμηριώνεται η μεγάλη ακμή της πόλης. Όσο βασιλεύει ο Αλέξανδρος Α΄ (498-454 π.Χ.) οι Αιγές γίνονται κέντρο του σημαντικότερου ελληνικού κράτους του βορρά. Στα χρόνια του Αρχέλαου (413-399 π.Χ.) η αυλή των Αιγών αποδεικνύεται φιλόξενο λιμάνι για μεγάλους καλλιτέχνες που θα λαμπρύνουν με την παρουσία τους τη ζωή της πόλης. Ο σπουδαίος ζωγράφος Ζεύξις θα διακοσμήσει το νέο ανάκτορο του βασιλιά και ο Ευριπίδης θα συνθέσει εδώ τις τελευταίες τραγωδίες του.
Η μεγάλη ώρα για τη Μακεδονία και τις Αιγές, όμως, θα σημάνει με την ανάρρηση στο θρόνο του Φιλίππου Β΄, που θα συγκεντρώσει γύρω του την αφρόκρεμα της διανόησης με αποτέλεσμα η αυλή του να γίνει μήτρα παραγωγής πολιτισμού, όπως η Αθήνα του Περικλή. Ο Φίλιππος Β΄ είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από το τεράστιο οικοδομικό πρόγραμμα, που εξωράισε τις Αιγές μεταμορφώνοντας ριζικά την εικόνα της πόλης.
Το πρώτο μισό του 4ου αι. π.Χ. οι γενικότερες πολιτικοστρατιωτικές εξελίξεις αναγκάζουν τον Μακεδόνα βασιλιά και την οικογένειά του να μένει όλο και πιο συχνά στην Πέλλα, το λιμάνι στη βόρεια πλευρά του Θερμαϊκου που αναπτύσσεται γρήγορα σε μεγάλη πόλη. Ωστόσο, οι Αιγές παραμένουν το πατροπαράδοτο κέντρο, ο τόπος όπου βρίσκονται τα παλάτια και οι τάφοι των βασιλιάδων και εξακολουθούν να τελούνται οι κρίσιμες ιερές τελετές και οι μεγάλες γιορτές του βασιλείου.
Το καλοκαίρι του 336 π.Χ. ο Φίλιππος Β΄, εκλεγμένος ηγεμόνας και αρχιστράτηγος όλων των Ελλήνων, αποφάσισε να γιορτάσει στις Αιγές την παντοδυναμία του με μια πρωτοφανή σε λαμπρότητα γιορτή. Καθώς, ακολουθώντας την ιερή πομπή, έμπαινε στο θέατρο, συνάντησε το μαχαίρι του δολοφόνου και έπεσε νεκρός μπροστά στα μάτια των συγκεντρωμένων. Ο Αλέξανδρος ανακηρύχθηκε βασιλιάς και φρόντισε να θάψει τον πατέρα του στην βασιλική νεκρόπολη των Αιγών με τιμές που ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο.
Στην αρχή της άνοιξης του 334 π.Χ. ο νεαρός βασιλιάς θα ξεκινήσει από τις Αιγές την μεγάλη εκστρατεία που θα τον κάνει κοσμοκράτορα. Οι νέες τάσεις και τα ρεύματα που γεννήθηκαν στο περιβάλλον του Φιλίππου Β΄ θα μεταλαμπαδευτούν από τον Αλέξανδρο στην Ελληνιστική Οικουμένη και θα γίνουν τα θεμέλια του λαμπρού νέου κόσμου.
Η ιστορία του κόσμου άλλαξε, όμως, η παλιά βασιλική καθέδρα πέρασε στο περιθώριο. Ακολουθώντας τη μοίρα του βασιλείου οι Αιγές καταστράφηκαν μετά την ήττα του 168 π.Χ. από τους Ρωμαίους, ξέπεσαν και σιγά-σιγά ξεχάστηκαν. Ώσπου το 1977 η σκαπάνη του Μανόλη Ανδρόνικου χάρισε στον τόπο ξανά το όνομά του και η ιστορία της Μακεδονίας άρχισε να ξαναγράφεται.
Νέα ευρήματα
Ένα απολύτως απρόσμενο εύρημα ήρθε στο τέλος του Νοέμβρη του 2011 για να μας αποδείξει ότι στην αρχαιολογία τίποτε δεν είναι αδύνατο.
Αφού απομακρύνθηκαν οι επιχώσεις των παλιών ανασκαφών που κάλυπταν την περιοχή στα δυτικά του βοηθητικού περιστυλίου του ανακτόρου των Αιγών, έγιναν δοκιμαστικές τομές για την διερεύνηση του πρανούς. Έτσι ήρθε στο φως ένας ευρύχωρος κιβωτιόσχημος τάφος που περιείχε μια ταφή και έξι ανακομιδές της παλαιοχριστιανικής εποχής. Η μεγάλη έκπληξη εδώ δεν ήταν το περιεχόμενο, αλλά το υλικό κατασκευής του, αφού το μνημείο αυτό ήταν ολόκληρο φτιαγμένο από λίθινα ψευδοπαράθυρα - από ένα σε κάθε πλευρά, δύο στο δάπεδο και δύο ως καλυπτήρες.
Συνολικά είχαν χρησιμοποιηθεί οχτώ παράθυρα, από τα οποία τα έξι σώζονται σε πάρα πολύ καλή κατάσταση και διατηρούν όλες τις λεπτομέρειες με τις αρμοκαλύπτρες και την απομίμηση των εφηλίδων στην εξωτερική πλευρά τους και την απομίμηση του ξύλινου σκελετού στην εσωτερική, σώζοντας ακόμη και κομμάτια από τα κονιάματα τους που ανακαλούν την εικόνα του μαρμάρου.
Οι διαστάσεις και οι εξαιρετικά ενδιαφέρουσες κατασκευαστικές και δομικές λεπτομέρειες των οκτώ ψευδοπαράθυρων, βρίσκουν απόλυτη αντιστοιχία στο λίθινο παράθυρο, κομμάτια του οποίου είχαν βρεθεί στα ανατολικά του μνημείου και δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία ότι αυτά τα σπανιότατα αρχιτεκτονικά μέλη προέρχονται από το σε κάθε επίπεδο πρωτοποριακό βασίλειο καθίδρυμα των Αιγών.
Ο μοναδικός και απροσδόκητος αρχιτεκτονικός θησαυρός που μόλις άρχισε η συστηματική συντήρηση και η μελέτη του είναι ένα εύρημα με τεράστια αξία, αφού μαζί με τους ιωνικούς αμφιπεσσοκίονες και τα επιστύλια τους μας επιτρέπει να αποκτήσουμε με τον πιο σαφή και χειροπιαστό τρόπο μια πραγματική εικόνα για τον άνω όροφο του κτηρίου, γεγονός απολύτως σπάνιο, αν όχι μοναδικό για μνημεία αυτής της εποχής.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου